Το εγχείρημα του προσωπικού υπολογιστή της IBM, ο οποίος θα αλλάξει για πάντα τον κόσμο της πληροφορικής, δεν ξεκίνησε με το λεγόμενο «Project Chess» το 1980. Η IBM πολύ στοχευμένα επεξεργαζόταν την ιδέα «προσωπικός υπολογιστής» ήδη από το 1973. Μπορεί όλοι σχεδόν οι πρόγονοι του IBM-PC να ήταν διαφορετικοί, σχεδόν από κάθε άποψη, συνετέλεσαν όμως αποφασιστικά στην ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας και στις τελικές αποφάσεις για τη μορφή και τη φιλοσοφία του.
Σαν σήμερα (9 Σεπτεμβρίου) του 1975, παρουσιάζεται ο πρώτος υπολογιστής μαζικής παραγωγής της IBM που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως Personal Computer. Ο IBM 5100 ήταν το πρώτο μέλος του «γενεαλογικού δέντρου» που οδήγησε στον IBM-PC. Το ιστορικό μοντέλο IBM 5150, το οποίο θα κυκλοφορήσει τον Αύγουστο του 1981. Μεταξύ αυτών των δύο μοντέλων, παρεμβλήθηκαν άλλα τέσσερα. Όλα με το κοινό σκεπτικό: ενός desktop computer για προσωπική χρήση.
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ IBM-PC
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, συμβαίνουν ιστορικές αλλαγές στην αυτοκρατορία της οικογένειας Γουότσον. Ο για είκοσι χρόνια επικεφαλής του τμήματος Data Processing της IBM, Φρανκ Τ. Κάρι, γίνεται CEO το 1973 και ξεκινά μία εκ θεμελίων αναδιοργάνωση της εταιρείας. Το βασικό στοιχείο της νέας σύνθεσης, οι μικρές ημιαυτόνομες επιχειρησιακές μονάδες (IBU – Independent Business Unit). Μία τέτοια IBU, ήταν και η ELS (Entry Level System), η οποία ήταν υπεύθυνη για τους εισαγωγικούς minicomputers και έδρευσε στην Μπόκα Ρατόν, της Φλόριντα. Ο Ουίλιαμ Λόου ήταν ο πρώτος διευθυντής της ELS.
Στα δύο πρώτα χρόνια της ύπαρξής της, η ELS έχει ολοκληρώσει το πρώτο της εμπορικό προϊόν. Βασισμένος στον πρωτότυπο IBM SCAMP, ο 5100 θα κυκλοφορήσει στα τέλη του 1975 και θα είναι ένας από τους πρώτους «όλα σε ένα» υπολογιστές γραφείου και μάλιστα εύκολα μεταφερόμενος. Στο πλαίσιό του ενσωματώνονται το πληκτρολόγιο, η οθόνη CRT και το Tape Drive. Εξοπλιζόταν με δύο γλώσσες προγραμματισμού, APL και BASIC, και ήταν δυνατό να εκτελέσει software (γραμμένο στις γλώσσες αυτές) από τα mainframe της IBM, σε συνθήκες προσομοίωσης.
Οι πρώτοι προσωπικοί υπολογιστές της IBM ήταν ακριβοί και προορίζονταν κατά κύριο λόγο για επιχειρήσεις και ερευνητικά κέντρα. Η ιδέα του προσωπικού υπολογιστή δεν είχε ακόμη διαμορφωθεί.
Τον IBM 5100 θα ακολουθήσει τρία χρόνια αργότερα ο IBM 5110. Ένα σχεδόν πανομοιότυπο σύστημα με πολύ μεγαλύτερη επεκτασιμότητα και δυνατότητα χρήσης Disk Drive. Μέχρι το 1980, έχουν παρουσιαστεί τρεις εκδόσεις του IBM 5110. Η τελευταία, λόγω σημαντικών αλλαγών στη διάταξη και τον εξοπλισμό, αποκτά το δικό της κωδικό. Ήταν ο IBM 5120. Βασισμένος και πάλι στο hardware του IBM 5100, το τελευταίο μοντέλο αυτής της υποοικογένειας διέθετε σημαντικά μεγαλύτερη οθόνη και δύο ενσωματωμένα FDD των 8 ιντσών. Οι IBM 5100, 5110 και 5120 πούλησαν δεκάδες χιλιάδες κομμάτια, παρέχοντας ασφάλεια στην μεγάλη και «δυσκίνητη» IBM να επενδύσει περαιτέρω σε αυτήν την αγορά.
Η ιδέα ενός πραγματικά προσωπικού υπολογιστή, με την έννοια ότι θα μπορούσε να τον αγοράσει για να καλύψει τις ανάγκες του οποιοσδήποτε ιδιώτης, γεννιέται το 1979. Το απολύτως επιτυχημένο εγχείρημα της MITS με τον Altair 8800 έχει ήδη δημιουργήσει μία αναπτυσσόμενη αγορά πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων. Η νέα αυτή βιομηχανία τραβά την προσοχή του Λόου, ο οποίος γράφει μία αναλυτική έκθεση προς τη διοίκηση της IBM για τη διερεύνηση του ενδεχόμενου σχεδιασμού ενός μικροϋπολογιστή για μικρές επιχειρήσεις, ακόμη και μεμονωμένους καταναλωτές.
Η έκθεση του Λόου κατέληγε σε δύο εναλλακτικές προτάσεις:
- Την εξαγορά μίας εταιρείας κατασκευής μικροϋπολογιστών (σ.σ. αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην Atari)
- Την κατασκευή ενός μικροϋπολογιστή από το μηδέν.
Η πρόταση του Λόου έγινε δεκτή από τη διοίκηση με πολύ ενθουσιασμό και επιλέχθηκε η δεύτερη λύση. Μάλιστα, τέθηκαν άμεσα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα για το σχεδιασμό ενός πρωτοτύπου. Έτσι, το «Project Chess» που θα οδηγήσει στον IBM-PC ξεκινά στις αρχές του 1980.
Η ομάδα σχεδιασμού αποτελείται από 12 μηχανικούς (dirty dozen), με το σχεδιασμό του hardware να τον επιβλέπει ο επικεφαλής σχεδιασμού του IBM 5120, Μπιλ Σίντνες και του software ο υπεύθυνος για την εξέλιξη του λογισμικού του DataMaster, Τζακ Σαμς.
Είναι ίσως ειρωνία της τύχης, που τελικά το βασικό συστατικό επιτυχίας του IBM-PC, δηλαδή η ανοικτή αρχιτεκτονική με υποσυστήματα του εμπορίου, δεν ήταν προϊόν ενός σχολαστικού σχεδίου, αλλά της ανάγκης να ολοκληρωθεί το πρωτότυπο μέσα σε έναν μόλις χρόνο. Σε μία εποχή που η IBM δεν διαθέτει δικό της επεξεργαστή η επιλογή της ομάδας σχεδιασμού του IBM-PC να απευθυνθούν σε τρίτους κατασκευαστές ήταν τελικά μονόδρομος…
- IBM SCAMP (1973) – Το αρχικό πρωτότυπο του προσωπικού υπολογιστή της IBM. Με τον 16μπιτο επεξεργαστή PALM σχεδιασμού IBM, ειδικά για την εκτέλεση εφαρμογών APL και την προσομοίωση των mainframe και minicomputer της εταιρείας.
- IBM 5100 (1985) – Η εμπορική έκδοση του SCAMP. Μπορεί να εφοδιαστεί και με γλώσσα προγραμματισμού BASIC. Ενσωματώνει οθόνη CRT 5» (64×16 χαρακτήρων) και Tape Drive των 204 KB. Εξοπλίζεται με μνήμη από 16 ως 64 KB και το κόστος του κινείται μεταξύ 10.000 και 20.000 δολαρίων.
- IBM 5110 (1978) – Σχεδόν πανομοιότυπος με τον IBM 5100, ο 5110 λύνει το βασικό πρόβλημα του προηγούμενου μοντέλου: την επεκτασιμότητα. Με περισσότερες στάνταρ θύρες Ι/Ο, ο IBM 5110 είναι ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής της IBM με δυνατότητα σύνδεσης με FDD. Κυκλοφόρησε σε τρεις βασικές εκδόσεις, με τιμές από 13.000 ως 27.000 δολάρια.
- IBM 5120 (1980) – Είναι η τρίτη και πιο ολοκληρωμένη έκδοση του IBM 5110. Βασίζεται στο ίδιο hardware με τους προηγούμενους και διαθέτει 9 ιντσών οθόνη CRT, καθώς και δύο ενσωματωμένα FDD των 8». Το ίδιο πλαίσιο θα χρησιμοποιηθεί αργότερα στον DataMaster. Παρέμεινε στην αγορά ως το 1985, παράλληλα στον IBM-PC.
- IBM 6580 DisplayWriter (1980) – Δεν αποτελεί μέλος της οικογένειας 51xx, αλλά προέρχεται από την ίδια ομάδα σχεδιασμού και μοιράζεται κοινή φιλοσοφία χρήσης. Διαθέτει όμως και κάποια στοιχεία από το μελλοντικό IBM-PC (π.χ. αρχιτεκτονική x86). Λειτουργεί αποκλειστικά ως σταθμός εργασίας για επεξεργασία κειμένου και αποτελείται από τέσσερα τμήματα: Το ογκώδες (από γραφομηχανή) πληκτρολόγιο, την κύρια μονάδα, το 12” μόνιτορ (ίδιο με του IBM-PC) και μονή ή διπλή μονάδα δισκέτας 8”. Συνοδεύεται από εκτυπωτή dot matrix ή daisy wheel της ΙΒΜ. Το κόστος του ξεκινά από τις 7.900 δολάρια και φτάνει ως τα 24.000 δολάρια.
- IBM System/23 DataMaster (1981) – Μπήκε σε παραγωγή δύο μόλις μήνες πριν την κυκλοφορία του IBM-PC. O DataMaster φιλοξενείται στο κουτί του IBM 5120, αλλά διαθέτει 8μπιτο επεξεργαστή Intel 8085. Έχει πολύ πιο περιορισμένο προορισμό, απευθυνόμενο σε προσωπικό γραφείου για την εισαγωγή δεδομένων και την επεξεργασία κειμένου. Ένα μηχάνημα για βαριά χρήση και από ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερη γνώση από υπολογιστές. Σκόπιμα τα FDD είναι 8ιντσα, αντί της στάνταρ πλέον διάστασης των 5,25”, για να παρέχεται περισσότερος αποθηκευτικός χώρος (2,2 MB συνολικά).
ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ…
Η ΙΒΜ θα μείνει στην παραγωγή IBM-PC συμβατών έως και το 2004, οπότε πούλησε τον τομέα αυτόν στην κινέζικη Lenovo. Το πρότυπό της αρχικά παραμένει ιδιόκτητο, αλλά η τεράστια ζήτησή του οδηγεί τους ανταγωνιστές της IBM στην αναζήτηση να το «ξεκλειδώσουν» με χρήση ανάστροφης μηχανικής (reverse engineering). Μπορεί τα πρώτα χρόνια η IBM να καταφέρνει να αναχαιτίσει τα φθηνότερα αντίγραφα, κυρίως μέσω της δικαστικής οδού, αλλά τελικά αδυνατεί να εμποδίσει την κυριαρχία των συμβατών.
Στην πρωτοπορία της εξέλιξης του προτύπου θα παραμείνει έως και το 1986, οπότε η Compaq την προσπερνάει παρουσιάζοντας το πρώτο PC με επεξεργαστή 80386 (Deskpro 386). Έκτοτε, ξεκινά ο λεγόμενος «πόλεμος των κλώνων«, στον οποίο η γιγαντιαία -και κάθε άλλο παρά ευέλικτη- IBM αδυνατεί να επιβληθεί. Ως και το 1991 επιχειρεί να καθορίσει δικά της πρότυπα, στο δίαυλο, τις θύρες, τα περιφερειακά και το λειτουργικό σύστημα αλλά χάνει το παιχνίδι από τους ολοένα και περισσότερο δραστήριους και έτοιμους να συνεργαστούν μεταξύ τους, ανταγωνιστές της, οι οποίοι θέτουν και επιβάλλουν τα δικά τους κοινά πρότυπα. Η τελευταία μεγάλη και επιτυχημένη οικογένεια προσωπικών υπολογιστών της IBM, είναι τα PS/2, έχοντας σκοντάψει σε ουκ ολίγες λανθασμένες επιλογές, με μεγαλύτερη εκείνη του PCjr.
Για τα πρώτα δέκα χρόνια των IBM-PC, σας παραπέμπουμε στην αντίστοιχη Συλλογή του Σαν Σήμερα στους Υπολογιστές.
Σαν σημερα στους υπολογιστες 