10 μοντελα που ορισαν τα laptop PC

Στην τριετία 1982-1985 διαμορφώθηκε κατά 90% ο σύγχρονος σχεδιασμός των laptop. Για τις πραγματικές πρωτιές έχουν γραφτεί πολλά και ακόμη περισσότερα έχουν ισχυριστεί οι ίδιοι οι κατασκευαστές. Αν και ο καθένας μπορεί να κρίνει από διαφορετικές σκοπιές υπάρχουν κάποιες αντικειμενικές πραγματικότητες που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει.

Αυτό το μήνα παρουσιάσαμε τον Gavilan, τον πρώτο πραγματικό εκπρόσωπο των υπολογιστών laptop. Δεν ήταν ο μόνος όμως. Ας δούμε λοιπόν τους βασικούς ανταγωνιστές του εκείνη την περίοδο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, στη συλλογή που ακολουθεί. Τα μοντέλα εκείνα δηλαδή που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη μορφή των laptop PC.

Gavilan SC (1983): Αν και κυκλοφόρησε μετά το GrID Compass, υπήρξε το πρώτο σύγχρονο (και πλήρες) laptop, διαθέτοντας ενσωματωμένο FDD και όντας το πρώτο -και για αρκετά χρόνια το μόνο- σύστημα με touchpad. Δυστυχώς καθυστέρησε να κυκλοφορήσει και βρήκε μπροστά του πολύ πιο ισχυρό και φθηνό πλέον ανταγωνισμό. Κάτι που οδήγησε την μικρή εταιρεία κατασκευής του στην πτώχευση.

GRiD Compass II (1982): Θεωρείται -και είναι- το πρώτο laptop της ιστορίας. Σχεδιασμένο στη Μεγ. Βρετανία και κατασκευσμένο στις ΗΠΑ, το Compass υπήρξε ένα πανάκριβο γκάτζετ για λίγους. Με ισχυρό 16μιτο επεξεργαστή, μεγάλη οθόνη ELD με γραφικά και βάρος μόλις 4,3 κιλά, κόστιζε σχεδόν 10.000 δολάρια. Έγινε γνωστό ως ο υπολογιστής του Διαστημικού Λεωφορείου της NASA, αλλά δεν έκανε εμπορική επιτυχία. Παρά το μεγάλο του κόστος, δεν διέθετε μπαταρία, ούτε αποσπώμενο μέσο αποθήκευσης

Dulmont Magnum (1983): Σε πολλούς άγνωστος υπολογιστής από την Αυστραλία. Για την ακρίβεια το μοναδικό αυστραλέζικο laptop. Αν και παρουσιάστηκε λίγους μήνες μετά τον Gavilan, τον πρόλαβε στην αγορά. Ωστόσο, είχε την ίδια σχεδόν τύχη. Αν και παρέμεινε στην αγορά για δύο χρόνια, η πορεία του ήταν φτωχή απέναντι στον ισχυρό διεθνή ανταγωνισμό. Το εξαγωγικό μοντέλο ονομαζόταν Kookaburra. Υπήρξε επίσης το μοναδικό laptop με επεξεργαστή 80186.

Sharp PC-5000 (1983): Ο πρώτος ιαπωνικής κατασκευής εκπρόσωπος στην κατηγoρία των laptop κι ένα από τα πρώτα παγκοσμίως, δίπλα στους Gavilan και Magnum. Ξεχώριζε για το γεγονός ότι ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβατός με IBM-PC, αλλά και για το ενσωματωμένο θερμικό εκτυπωτή που μπορούσε να δεχτεί ως έξτρα. Το λογισμικό παρεχόταν με μορφή cartridge και το σύστημα μπορούσε να συνδεθεί μόνο εξωτερικά με FDD (5,25»). Τέλος, ήταν ένας από τους ελάχιστους υπολογιστές με την πολύ φιλόδοξο, αλλά ακριβό και αποτυχημένο, τύπο μνήμης φυσαλίδων.

MicroΟffice Roadrunner (1984): Άλλο ένα πολύ πρώιμο και σπάνιο μοντέλο laptop. Ήταν 8μπιτο και με εντελώς βασικές προδιαγραφές, αλλά ταυτόχρονα φθηνό και πολύ ελαφρύ. Δεν διέθετε κι αυτό FDD, αλλά οι τέσσερις θύρες για RAM/ROM cartridge ήταν παραπάνω από αρκετές. Άλλο ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό, η δυνατότητα εξομοίωσης του τερματικού DEC VT-100.

Tandy TRS-80 Model 200 (1984): O διάδοχος του λιλιπούτειου (δάστασης Α4) Model 100 της Tandy, ήταν ένα laptop με διπλάσιας διάστασης -και ανάλυσης- οθόνη, καθώς και ενσωματωμένο μόντεμ. Καθώς προοριζόταν κι αυτό κυρίως σε ρόλο ηλεκτρονικής ατζέντας, διέθετε τα ίδια οριακά τεχνικά χαρακτηριστικά. Ειδικά ο 8μπιτος 8085 ήταν ήδη ξεπερασμένος, αλλά υπερεπαρκής για τις ανάγκες του. Το κυριότερο όμως ήταν πολύ ελαφρύ και ιδιαίτερα προσιτό.

HP-110 (1984): Όχι μόνο ένα από τα πρώτα laptop, αλλά και το ισχυρότερο της εποχής του. Το HP-110 σημείωσε επιτυχία και καθιέρωσε την HP και στους φορητούς υπολογιστές. Σημαντική απουσία αποσπώμενου αποθηκευτικού μέσου, από την άλλη όμως πλευρά, η πληθωρική μνήμη ROM των 384ΚΒ χωρούσε ένα σωρό εφαρμογές γραφείου που εκκινούσαν ταχύτατα. Κάποιες από τις ελλείψεις και τις ατέλειές του, διορθώθηκαν με την αναβαθμισμένη έκδοση Plus του 1985.

Data General One (1984): Πήγε ένα βήμα πιο πέρα από τον Gavilan SC, διαθέτοντας πλήρους διάστασης LCD οθόνη, με ανάλυση CGA, καθώς και συμβατότητα με MS DOS. Την εποχή του ήταν το μοναδικό laptop που μπορούσε να ενσωματώσει έως και δύο FDD των 3,5». Αν και στη βασική σύνθεσή του ήταν προσιτό, για να μπορέσει να καλύψει τις προδιαγραφές ενός φορητού IBM-PC συμβατού, απαιτούσε αρκετά ακριβές προσθήκες.

Tandy Model 600 / Zenith ZP-150 (1984): Μία ιδιαίτερη περίπτωση laptop, ή για την ακρίβεια δύο πολύ παρόμοια laptop. Μπορεί το Model 600 να αποτελεί μία πολύ ενισχυμένη έκδοση του Model 200 (και θεωρητικά διάδοχός του), βασίζεται ωστόσο σε ένα σχέδιο της Zenith, κατασκευασμένο στην Ιαπωνία με ηλεκτρονικά της NEC. Δεν ήταν συμβατό με IBM-PC, αλλά στη ROM του ενσωμάτωνε το πλήρες σετ εφαρμογών του πακέτου MS Works (Word, Multiplan, File, Calendar). Στον ZP-150 προσφερόταν στάνταρ και η GW BASIC. Ο Model 600 από την άλλη μπορούσε να συνδεθεί μέσω μόντεμ με Bulletin Board Systems (BBS). Τον πρόγονο δηλαδή του Παγκόσμιου Ιστού και των σύγχρονων υπηρεσιών ανταλλαγής αρχείων.

Toshiba T-1100 (1985): Μπορεί η Toshiba να το διαφήμισε ως το «πρώτο laptop μαζικής παραγωγής», στην πραγματικότητα όμως είχαν προηγηθεί αρκετά άλλα μοντέλα. Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι το T-1100 υπήρξε το εκείνο που επέτυχε την ιδανική ισορροπία μεταξύ ισχύος και φορητότητας, χάρη στην εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικών χαμηλής κατανάλωσης, τεχνολογίας CMOS. Επιπλέον ήταν 100% συμβατό με IBM-PC. Με τον Τ-1100 σφραγίστηκε και η φήμη της Toshiba ως ένας από τους κορυφαίους κατασκευαστές φορητών υπολογιστών.

ΜΟΝΤΕΛΟ	CPU	RAM	LCD	FDD	tPAD	ΒΑΡΟΣ
Gavillan SC	8088@5MHz	32-288KB	400×64	N	N	4 kg
Compass II	8086@8MHz	512KB	320×240	O	O	4,5 kg
Magnum	80186@8MHz	96-384KB	80×8*	O	O	4,8 kg
PC-5000	8080@4,7MHz	128-256KB	640×80	O	O	5 kg
Roadrunner	Z80A@2,5MHz	48KB	480×64	O	O	2,3 kg
Tandy 200	8085@2,5MHz	24-72KB	240×128	O	O	1,8 kg
HP 110	8086@5,3MHz	272KB	480×128	O	O	4 kg
One	80C88@4MHz	128-512KB	640×256	N	O	4,1 kg
ZP-150	80C88@3MHz	32-224KB	480×128	N	O	3,5 kg
T-1100	8088@4,7MHz	256-640KB	640×200	N	O	4,1 kg

* μόνο text mode
tPAD – touch pad, Ν – Ναι, Ο – Όχι

AMPERE WS-1

Ένα εντελώς ξεχωριστό laptop, το οποίο παρουσιάστηκε το Νοέμβριο του 1985. Το διαχωρίζουμε από τη λίστα των δέκα πρωτοπόρων, όχι μόνο γιατί χρονικά κυκλοφόρησε αργότερα από όλους, αλλά κυρίως διότι αποτελεί ένα μοναδικό σύστημα.

Η μοναδικότητα του Ampere WS-1 ξεκινά από τον εξωτερικό σχεδιασμό. Υπεύθυνος για το φουτουριστικό σχήμα πτέρυγας αεροπλάνου είναι ο Ιάπωνας σχεδιαστής Κουμέο Ταμούρα, γνωστός και για το κλασικό σπορ μοντέλο αυτοκινήτου Datsun 280Z. Tο ιδιόμορφο σχέδιο ήταν αρμονικά συνδυασμένο με μία σχεδόν πλήρους διάστασης LCD οθόνη (ανάλυσης 480×200 pixels), μηχανικό πληκτρολόγιο, αλλά και 8 προγραμματιζόμενα πλήκτρα αφής κάτω από την οθόνη, καθώς και μία μονάδα μικροκασέτας και τρεις θύρες για ROM cartridges.

H ιδιομορφία του συστήματος, περνάει και στο εσωτερικό, όπου και καθίσταται μοναδικότητα. Ο WS-1 δεν ήταν απλώς το πρώτο laptop με τον πανίσχυρο τότε 16μπιτο επεξεργαστή Motorola MC68000, αλλά και το μοναδικό με γλώσσα APL, αντί για τη συνηθισμένη BASIC. Η APL υπήρξε μία πολύ πλούσια συναρτησιακή γλώσσα με ένα μεγάλο πλήθος τελεστών. Κατ’ αρχήν μαθηματική για την επίτευξη πολύ σύντομων λύσεων σε προβλήματα και σχεδόν αποκλειστικά χρησιμοποιούμενη για ερευνητικούς σκοπούς. Η γλώσσα συνδυαζόταν με το λειουργικό σύστημα BigDOS, ειδικά σχεδιασμένο για τον WS-1. Το BigDOS παρείχε δυνατότητα multitasking και για την ακρίβεια την παράλληλη εκτέλεση έως και δύο εφαρμογών σε παράθυρα.

Η μοναδικότητα του WS-1 τονίζεται και από τη σπανιότητά του. Ο υπολογιστής πούλησε ελάχιστα κομμάτια εκτός Ιαπωνίας, ενώ στις ΗΠΑ πέρασε μόνο μέσω κάποιων καταστημάτων, διότι δεν κατάφερε να πάρει έγκριση από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC).

ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ LAPTOP (ΤΟΥ 1984)

Πριν από 30 χρόνια ακριβώς, στο συγκριτικό τεστ 14 laptop του τεύχους Ιανουαρίου 1984, του Creative Computing, το περιοδικό αναζητά το ιδανικό laptop του μέλλοντος. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η σύγκριση του «οράματος» του ιδρυτή του περιοδικού, D. H. Ahl, με την πραγματικότητα.

Το όραμα του David Ahl για το laptop του μέλλοντος, περιλαμβάνει: έγχρωμη οθόνη αφής με ανάλυση VGA (σ.σ. η VGA θα κυκλοφορήσει δύο χρόνια αργότερα), 1 MB μνήμη, δύο επεξεργαστές για συμβατότητα με τα δύο κυρίαρχα λειτουργικά συστήματα (MS DOS και CP/M), αλλά και υποδοχή για emulators των πιο γνωστών τύπων προσωπικών υπολογιστών σε μορφή ROM cartridge,  πλήρες πακέτο εφαρμογών γραφείου στη ROM και υποδοχή για bubble memory, αλλά όχι floppy disk drive, έγχρωμο εκτυπωτή σελίδας Α4,. μόντεμ, στέρεο  ήχο, σύνδεση με εξωτερικό μόνιτορ, τηλεόραση, joystick και ποντίκι, αναγνώστη barcode και video disk! Κι όλα αυτά σε συσκευασία βάρους 500 γραμμαρίων! Αναμφίβολα η πιο φιλόδοξη απαίτηση, η λειτουργία για δύο ολόκληρα χρόνια χωρίς ανάγκη φόρτισης της μπαταρίας. Αν και δεν πρόκειται για πρόβλεψη, αλλά για επιθυμία, είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμη και σήμερα, 30 χρόνια μετά από εκείνο το άρθρο, κάποιες από τις προδιαγραφές δεν έχουν ακόμη καταφέρει να γίνουν εφικτές και σίγουρα όχι σε τόσο μικρό βάρος. Η τάση του όλα-σε-ένα laptop έχει ξεπεραστεί, προς όφελος μίας εντελώς άλλης φιλοσοφίας χρήσης στα tablet όπου και η συρρίκνωση του βάρους ήταν δυνατή. Ωστόσο, ακόμη και στις καλύτερες των περιπτώσεων η αυτονομία σπάνια αγγίζει ακόμη και σήμερα το διψήφιο αριθμό ωρών. Ούτε καν ημερών.